Individuos, masas e crimes

Por Hugo Hiriart
.

Dieter von Wisliceny, novo funcionario das SS, revelou en Núremberg que, en agosto de 1942, visitara a Eichmann nas súas oficinas de Berlín e preguntoulle acerca da sorte que correrían os xudeus deportados a Polonia. Eichmann achegouse a unha caixa de seguridade e sacou un groso cartafol de documentos referentes á política antixudía; dela extraeu un papel de orla vermella que ensinou ao visitante. Era o exemplar da orde, asinada por Himmler, pero baseada nunha orde de Hitler mesmo, que deu comezo á "solución final", é dicir, o asasinato industrial e en masa de xudeus de todas as idades. A Wisliceny afectoulle a gravidade do momento e exclamou: "Queira Deus que os nosos inimigos non fagan nunca o mesmo co pobo alemán." "Non che poñas sentimental" respondeu con desdén Eichmann, "trátase dunha orde do führer." Tal era a fría e impersonal natureza das bestas que urdiron e executaron o maior crime da historia humana. A Primo Levi, testemuña de lucidez impecábel, interrogábano con frecuencia acerca de por que o seu libro acerca do seu cativerio en Auschwitz non traslucía xeito algún de odio, nin resentimento sequera, cara aos seus torturadores alemáns. Coa habitual delicadeza e elegancia da súa intelectiva, Levi explicou, nun apéndice de "Se isto é un home", a súa memoria dos campos de exterminio, que o odio é persoal, diríxese a individuos particulares, e "os nazis, prudentemente, facían que o contacto directo entre amos e escravos se reducise a un mínimo". É dicir, el só podía encarnar odio ou resentimento en "rostros concretos, individuais", non en institucións ou grupos. O odio precisa, para nacer, unha mestura de lucidez e de cegueira. Demasiada lucidez, entender demasiado, sufócao, xa o dixo Spinoza: "Unha paixón que se entende, deixa de ser paixón", e demasiada cegueira non consegue enfocalo.

.

Obsérvese que Eichmann non parece odiar, parece máis ben, como se comprobará despois no tribunal xudeu en Israel, un simple burócrata algo obsesivo. A maldade fría, o prusiano impasíbel e destrutor que sabe sánscrito, a barbarie educada que observou con inquietude Flaubert ("arrepíanme máis que os caníbales", dixo). Os nazis sentían certo orgullo de ser comparados con bárbaros, coas hostes de Atila, por exemplo. Höss, médico das SS, dedicábase con entusiasmo a desposuír cadáveres de xudeus asasinados polos nazis dos seus dentes de ouro, que logo se fundían e transformábanse en lingotes. Cando o interrogador provocativamente preguntoulle en Núremberg se se quedara con bens de xudeus, respondeu indignado: "Non só non podía, senón que enriquecerme dese modo iría contra os meus principios... Non sería decente." "O abismo entre crime abominábel e ridícula mojigatería era notábel no caso de Höss", xulga Overy. Asumía toda gazmoñería e deixaba pasar a brutalidade dos máis torvos crimes. Cousa non rara na xente moi gazmoña e moralista. Pero iso de Höss xa non era certa cegueira, senón propiamente fonda estupidez moral. Hugo Trevor-Roper, no seu libro sobre Hitler, sostén que, contra a aparencia, no goberno nazi non reinaba unha obediencia cega, unha disciplina canina, unha orde alemá semimaniático, senón que, pola contra, reinaban nel un desaxuste e imprecisión completos e a desorde máis caótica. Aínda así, a persecución contra os non arios e os inimigos políticos, complexa de organizar, tivo un impecábel desenvolvemento.

.

Os nazis perderon a guerra, mais lograron destruír o xudaísmo europeo. As traxedias, co tempo, perden o seu fío, e se amansan. Só o Holocausto non unicamente permanece agudo e lacerante, senón que cos anos parece aumentar o seu absurdo horror. E digo "absurdo" porque o mal absoluto ten sempre algo de ilóxico, demencial... absurdo. A maldade do asasinato en masa, perfectamente organizado e minuciosamente realizado, é cada día máis asombrosa e máis atroz.