Antía Cal e o Holocausto

Por Xesús Alonso Montero

La Voz de Galicia (23.06.2012)

O termo, que procede dun verbo grego que signiñca “queimar totalmente” hai décadas que se aplica aos seis millóns de xudeus asesinados e gaseados nos campos de concentración nazis nos anos da II Guerra Mundial. Nesas datas Antía Cal Vázquez (La Habana. 1923) estudaba a carreira de Filosofía e Letras na Universidade de Santiago de Compostela e estaba moi allea. como tantos millóns de subditos españois desinformados ou alienados, á traxedia que viviu nun deses campos quen anos despois seria unha das súas grandes amigas: Mercedes Núñez Targa (Barcelona, 1911 - Vigo, 1986).

Antía Cal dedícalle a esta loitadora un capítulo moi garimoso no seu libro de memorias “Este camiño que fixemos xuntos” (2006). Mañá será homenaxeada en Trasalba a profesora Antía Cal. circunstancia que me convida a contar un episodio moi significativo da súa biografía de pedagoga. resumido por ela no capítulo mencionado. Estamos, a finais de 1977 no colexio Rosalía de Castro (Vigo), creado por ela en 1961, cando aínda vivía o seu marido, o ilustre oftalmólogo Antón Beiras. que tanto a axudou nos seus proxectos pedagóxicos. A profesora Cal disponse a comentar algúns feitos da II Guerra Mundial, entre eles s infamia dos campos de exterminio nazis.

No coloquio fina! cos alumnos, algúns citando aos seus pais (burguesiños vigueses troquelados no franquismo), arrepuxéronse co argumento de “que non foran certos”. Nese momento, a profesora -pedagoga sempre- comunicoulles que, dentro de poucos días, ocuparía a “cátedra” unha persoa máis convincente. Tratábase de Mercedes Núñez, que non era xudía. que era unha comunista española que loitara na Resistencia francesa en 1944. “delicto” polo que foi destinada ao campo de concentración de Ravensbrück. Contoulles aos educandos que alí “perderá un pulmón (dun culatazo dun SS” e que. cando en 1945 foi liberada polas tropas aliadas, “librou do crematorio de milagre”. A memorialista non esquece outros datos: “... a primeira vez que puido ir ao baño e ollarse nun espello non se recoñecía. Pesaba, daquela. vinte e sete quilos». Nesas datas. Mercedes Núñez estaba a redactar en catalán un libro memoria lístico que, na primeira edición (Barcelona. 1980). titulouse “El carretó deis gossos” (A carreta dos cans), onde conta as súas experiencias na xeografía alema do terror. Publicouse hai pouco unha edición en castelán cun título máis didáctico. “Destinada al crematorio. De Argeles a Ravensbrück: las vivencias de una resistente republicana española” (Sevilla, Renacimiento, 2011). Prologueina eu. Mercedes Núñez. que amaba “as plantas e as flores” (como Rosa Luxemburgo), ese día de 1977 ofreceulles aos alumnos de Antía Cal a primeira versión das súas terribles memorias alemas.